نهضت ترجمه؛ حلقه گمشده در تحقق رویکرد جهان شهری مشهد

زهرا مرادوند | شهرآرانیوز؛ عرصه جنگ نرم و فرهنگ همواره جولانگاه افکار و عقاید متفاوت و گاه متعارضی است که تشخیص سره از ناسره آن در کشور با تأسی به رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب، به عنوان حسن ختام و برگ زرین، ممکن می‌شود. در این راستا، تمرکز معظم له بر لزوم ایجاد نهضت ترجمه در حوزه ادبیات دفاع مقدس یا فرهنگ و تمدن ایران زمین شایان توجه بسیار است.

بر اساس این رهنمود و در سال‌های اخیر، با افزایش کتاب‌های ترجمه در حوزه ادبیات دفاع مقدس و سایر حوزه‌های دینی و فرهنگی ایران زمین به سایر زبان ها، شاهد استقبال چشمگیر این رویه از سوی غیرفارسی زبانان از غنای این فرهنگ و اثرگذاری آن بوده ایم.

جغرافیای خراسان به ویژه مشهدالرضا نیز که هدف جهان شهر شدن آن به شکل‌های مختلف طرح ریزی و پیگیری می‌شود به تنهایی ظرفیت معرفی با سلاح کتاب‌های ترجمه‌ای را داشته است و دارد. در این شماره، به سراغ حسین سعیدی، مدیرعامل به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی) رفته و دراین باره با او هم کلام شده ایم.

لزوم مکتوبات فرهنگی برای شناساندن هویت مشهد

حسین سعیدی، مدیرعامل انتشارات به نشر، ابتدا می‌گوید: مشهد به دلیل وجود بارگاه منور علی بن موسی الرضا (ع) محل آمدوشد جمع زیادی از علاقه‌مندان و زائران از جای جای دنیاست. طبق آمار سالانه، بیش از ۵ میلیون زائر غیرایرانی داریم که به زیارت امام مهربانی‌ها مشرف می‌شوند.

وی در ادامه بیان کرد: علاوه بر این، با توجه به معماری و بافت بیش از هشتصدساله حرم مطهر حضرت رضا (ع)، این شهر، محل بازدید گردشگران و مسافران غیرمسلمان نیز هست. این موضوع ظرفیت شایان توجه این شهر را برای جذب زائر و توریست نشان می‌دهد.

مدیرعامل انتشارات آستان قدس رضوی متذکر شد: بنا بر این ظرفیت و بر اساس این آمدوشد که سالانه و مستمر است، متولیان فرهنگی شهر، ناشران و کسانی که در حوزه فرهنگی شهر فعال اند باید منشور‌ها و مکتوبات فرهنگی مناسبی برای شناساندن این هویت تاریخی و دینی به زبان‌های مختلف بین المللی ارائه دهند.

وی با بیان اینکه نقش اولیه و مهم این قضیه می‌تواند آثار ترجمه‌ای باشد افزود: آثار ترجمه‌ای که متناسب با بافت مشهد و فرهنگ و حال و هوای شهر باشد، به نوبه خود، می‌تواند در شناخت و معرفی بیشتر مشهد برای جهان شهر شدن کمک رسان و مؤثر باشد.

ضعف جدی در ترجمه آثار ایرانی

سعیدی با بیان اینکه در سال‌های گذشته آثار متعددی به زبان فارسی تألیف شده و به زبان‌های زنده دنیا ترجمه نشده اند تصریح کرد: طبیعتا افزایش ترجمه آثار و قرار دادن آن‌ها در معرض دید زائران و مسافران غیرایرانی که به مشهد مشرف می‌شوند مهم و درخور توجه است.

وی ادامه داد: بر این اساس، این قشر در جریان هویت شهر مشهد قرار می‌گیرند و با فرهنگ جغرافیای خراسان آشنا می‌شوند. این سیر و شبکه به شناساندن فرهنگ و حال و هوای مشهد قوت می‌یابد و بستر بسیار مهمی برای آشنایی بیشتر با این شهر خواهد بود.

مدیرعامل به نشر با بیان اینکه ضعف جدی در ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های زنده دنیا وجود دارد ابراز کرد: هرچند در سال‌های گذشته تلاش‌های بسیار خوبی در این زمینه از سوی برخی ناشران خصوصی و دولتی صورت پذیرفته، در مقایسه با ظرفیت و مجموعه آثار ارزشمندی که سالیان اخیر در موضوعات مذهبی، ملی و هویتی ایران به ویژه درباره هویت مشهد تولید شده است، جای کار بسیار دارد.

او خاطرنشان کرد: آثار متعددی به قلم استاد سعید تشکری تألیف شده است. این آثار کاملا برگرفته از حال و هوای شهر مشهد و حرم مطهرند. یعنی هیچ اثری از این نویسنده نیست که ذکری از فرهنگ، جغرافیا و حال و هوای مشهد و زیارت امام رضا (ع) در آن پیدا نشود. ترجمه این آثار با توجه به هدف جهان شهر شدن مشهد نیز راهگشاست.

سعیدی ادامه داد: اگر بتوان فرایندی را تبیین کرد که این گونه آثار به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شوند، قطعا به شناساندن هویت فرهنگی و هویت معنوی و دینی این شهر به زائران غیرایرانی و حتی گردشگران غیرمسلمانی که به مشهد مشرف می‌شوند مؤثر است.

مدیرعامل به نشر تأکید کرد: در صورت تبیین چنین فرایندی، همین زائران و گردشگران به عنوان شبکه‌ای در شناساندن جهان شهر شدن و فرهنگ و ظرفیت معنوی این شهر به مردم کشور خودشان نقش آفرینی خواهند کرد.

او با اشاره به اینکه برای ترجمه کتاب در مشهدالرضا اقداماتی انجام شده است، اما کافی نیست افزود: مدیریت ارتباطات زائران غیربومی در حرم مطهر رضوی آثاری را ترجمه کرده و در اختیار زائران قرار داده اند.

مجموعه بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی نیز آثار زیادی را به زبان عربی تولید کرده اند و در اختیار غیرفارسی زبانان قرار می‌دهند. ما نیز در مجموعه انتشارات به نشر با برخی ناشران ترکیه، چینی و عراقی وارد مذاکره شده ایم و اقداماتی صورت گرفته است که بتوانیم این کار گسترش یابد.

نهضت ترجمه نیازمند هم افزایی و تعامل همه جانبه است

مدیرعامل انتشارات آستان قدس رضوی در ادامه بیان کرد: بر این مبنا محرز است که با تبیین ارزش جایگاه نهضت ترجمه در معرفی کشور و غنای مذهبی جهان شهری، چون مشهد بتوانیم اعتلای فرهنگ رضوی را در قالب کتب و خوراک فرهنگی جاذب به جهانیان عرضه کنیم که مستلزم بهره گیری از ظرفیت و توان قوی نویسندگان بومی و حمایت دستگاه‌های متولی فرهنگی برای امر ترجمه به زبان‌های زنده دنیاست.

«کتاب» در جامعه امروزی حکم سلاحی برنده و محکم را دارد که فراتر از مرز‌های جغرافیایی، می‌تواند مرز ذهن‌های طالب و پویا را درنوردد و با تسخیر اذهان، اهداف نویسنده و مؤلف را به بار بنشاند.

سعیدی در پایان افزود: امید است با هم گامی و هم افزایی بیش ازپیش نهاد‌ها و مجموعه‌های هم مسیر در امر ترجمه کتب ارزشمند فارسی، بتوانیم راهی باثبات و پویا در راستای نشر فرهنگ رضوی و معرفی تاریخ باصلابت ایرانی و مذهبی برای مشتاقان غیرفارسی زبان ایجاد کنیم و شاهد بالندگی این نهضت در آینده‌ای نزدیک باشیم.